جناب محترم الله محمد خان!
با عرض سلام و صحت و سلامتی شما محترم مضمون "پرده دوم" شما از مطالعه بنده گذشت، که حسب اتی در زمینه تبصره می نمایم:
1-"غیر ممکن است که انگلیسها نصر الله خان را که بر علیه انها در قیام ها اشتراک داشته ، بخواهند به قدرت برسانند."
بنده هم چنین فکر می کنم، زیرا هیچ منطق سالم اجازه نمی دهد که این را قبول نمود. اما محترم داکتر کاظم معمولاٌ برای نسل اینده که بی منطق و با یک دانه تیلیفون دستی به دنیا می ایند ، می نو یسند.
2-"واقعیت موضوع را بدست مداری گیری و جاده گری سپرده و به احتمالات در
ریاضی و خداوند "ج" پناه برده،"
فکر می کنم منظور شما محترم مداری گری بوده باشد، زیرا مداری گیری یعنی مداریان را گرفتار نمودن می باشد. چنانچه بنده در خوردی مداریان را دیده بودم که کولوله بزرگ اهنی را در دهن می نمودن و از جیب خود بیرون می نمودند. داکتر صاحب هم با نصرالله خان چنین نموده. ضمناٌ "جاده گری" باید جادو گری باشد. قسمیکه معلوم می گردد، توجه درست در نوشتن نموده نمی توانید.
در ارتباط مکتوب جنرال صاحب مرحوم ، بنده هم نظر خاص خود را در زمینه مکتوب وی دارم:
3-"عالیجاه عزت و شجاعت همراه برادر بجان برابرم صالح محمد خان نائب ساالر صاحب را واضح باد اینکه:"
ازین طرف خیریت است، شمایان خاطر خود را جمع دارید، کوایف جلال آباد را آرندە این خط بشمایان خاطر
نشان خواهد کرد."
از نوشته مرحوم جنرال معلوم است که ادبیات انزمان کمی از امروزی فرق داشته، زیرا "عالیجا" یعنی عالیمقام و "عزت و شجاعت" برای برادر و دوست خود که حتی وی را به جان برابر می داند، ارزومند است.
مکتوب که دو روز قبل از قتل امیر نوشته شده، حاکی از اظهار اطمینان ارامش اوضاع را در جلال آباد می دارد و خاطر جمعی می دهد و اظهار می دارد که باقی قصه را از دهان آورنده مکتوب خواهی شنید.
4-"کارها بر وفق مرام است، آنچه با شمایان گفته شده بود، بهمان قسم شد. بعد از تدفین میت برادرش را امیر ساختیم و
مایان تجویز کردیم که معامله بهمین قسم باقی نمی ماند."
در اینجا هم مو ضوع واضع است، که چنانچه بحث شده، کار ها اجرا شده و فیصله شده که بعداٌ "معامله" اینکه کی امیر گردد، بالایش تصمیم گرفته می شود.
5-"ارجمندم رکاب باشی متوجه احوال است وعالیجاه عزت مآب مستوفی الممالک صاحب درین معامله شریک مایان است و انشاء الله تعالی درین روز از راه تگاب باالی دارالسلطنة با قوم خود می آید. "
در اینجا هم مارشال شاه ولی خان را می گوید که متوجه اوضاع در حالت وخامت که به وجود آمده است، یعنی ارتباطات وی با نفرات مهم و کلیدی غرض ارامش در کشور بر قرار است و مستوفی صاحب هم خود را در کابل می رساند تا اقدامات بعدی غرض بر قراری پادشاه صورت گیرد.
6-" عساکر دارالسلطنة را به آن برادر بجان برابر بسپاریده ایم. باید متوجه احوال باشید که معامله از دست عساکر و شمایان بیرون نشود. "
به وضاحت جنرال به صالح محمد خان اعتماد خود را ابلاغ می دارد که فرقه عساکر را تحت کنترول داشته باشد تا خلاف انچیزی که فیصله شده امورات پیش نرود. هر گاه دقت گردد نوشته شده که :"معامله از دست عساکر... بیرون نشود ، چطور ممکن است که هر گاه معاملهء انطور که داکتر کاظم می نویسد حتی با تمام عساکر هم معامله شده باشد. یعنی نگاه داشتن ارامش الی اقدامات بعدی.
7-"انشاء الله تعالی سمت جنوبی از خود مایان است. از آن جهت خاطر جمع داشته باشید."
در اینجا هم اطمینان اینکه در جنوب کشور اوضاع تحت کنترول است داده می شود.
8-"در جلال آباد و کابل هرکس که مدعی سلطنت شود، برای چند روز است. آخر کار بدست مایان و شمایان است."
در اینجا به وضاحت قدرت فهم این جنرال تاریخی کشور را نمایان می سازد و ان اینکه بعد از قتل امیر احتمال بغاوت مخالیفین امیر متصور بوده که می توان انرا به نوع از کودتا در ان وقت فهم نمود. یعنی جنرال می گوید که هر گاه کسی چنین ادعا هم نماید اما در نهایت ما بر اوضاع غلبه می نمایم.
9-"به نفری خود از طرف ما خاطر جمعی بدهید. باقی در حفظ الهی باشید."
قتل امیر مسوولین درجه اول کشور را نا ارام نموده که با چنین "خاطر جمعی" اوضاع را ارام نگاه می دارند.
داکتر کاظم صحبت از کدام رساله در موضوعات بالا می نماید که در آن امده":
10-"زیرا مکتوب الیه در کابل بین عساکر کابل نقشی را در بیعت سلطنت اعلیحضرت امان الله خان در 9 حوت 1297
ش بازی کرد و در نتیجه در کابینه اول بحیث سپه سالار درجه اول و ناظر حربیه نیز مقرر گردید و ازین برمی آید
که صالح محمد خان این پلان نادر خان را تعقیب نمیکرد"
این منطق و استدلال کاملاٌ غلط است، زیرا امان الله خان فرزند امیر بوده و سراسر مکتوب خبر از کنترول اوضاع را در حلقه قدرت نشان می دهد. ضمناٌ همانند امان الله خان کاکای وی هم بر خلاف انگلیسها قیام نموده بود . نادر خان کدام پلان دیگر نداشت غیر از ارامش کشور. این پلان را داکتر کاظم از اثر نا فهمی درست و تحلیل غلط خود از تاریخ کشور خلق نموده است. همانند صالح محمد خان جنرال نادر خان هم عضو کابینه بعد از به قدرت رسیدن شاه بوده است.
مزن چوبک دگر چون پاسبانان
که هست این ماهیان را پاسبان آب
مولانا
